اثر متیل جاسمونات بر تولید تاکسول در کشت درون شیشه‌ای گیاه فندق (Corylus avellana L.)

مقدمه: فندق Corylus avellana یکی از گونه‌های متعلق به جنس Corylus است. قسمت‎های مختلف این گیاه حاوی انواع مهمی از متابولیت‎های دارویی با اثرات ضد‌سرطانی و ضد‌میکروبی بسیار ارزشمند می‎باشد. هدف: تحقیق حاضر با هدف ارزیابی توانایی تولید تاکسول و همچنین بهینه‌سازی کالزایی و باززایی فندق از ریزنمونه‎های کوتیلدونی بذر انجام شد. روش بررسی: قطعات کوتیلدون برای القای کالوس در محیط کشت موراشیگ و اسکوک (MS)حاوی هورمون‌های 2 و 4- دی کلرو فنوکسی استیک اسید (2, 4 – D) در غلظت‌های 0، 5/0 و 1 میلی‎گرم در لیتر. به تنهایی و یا در ترکیب با غلظت‌های 0، 5/0 و 1 میلی‎گرم در لیترهورمون بنزیل آدنین (BA) کشت شدند. به منظور باززایی کالوس‌های به دست آمده در همان محیط کالزایی واکشت و یا به محیط MS حاوی هورمون BAدر غلظت‌های 0، 25/0، 5/0، 1، 2 و 3 میلی‎گرم در لیتر منتقل شدند. همچنین به منظور ارزیابی توان تولید متابولیت تاکسول در محیط‌های کشت کالوس از الیسیتور متیل جاسمونات در غلظت‌های 0، 10، 40، 70، 100، 130 و 160 میکرو مولار استفاده شد. نتایج: در همه تیمارهای هورمونی کالوس تشکیل شد. در تیمار هورمونی حاوی 5/0 میلی‎گرم در لیتر 2. 4 - D باززایی مشاهده شد. در تیمارهای باززایی بیشترین تعداد ساقه‌چه در غلظت 1 BAمیلی‎گرم در لیتر باززا شد. بیشترین و کمترین میزان تولید تاکسول به ترتیب در تیمار حاوی 130 میکرو مولار متیل جاسمونات ( mg/KgDW7/16) و تیمار شاهد (mg/KgDW 3/4) مشاهده شد. ساقه‌های باززا شده در محیط کشت MSحاوی 2 میلی‎گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (NAA) هورمون در ترکیب با 5/0 میلی‎گرم در لیتر BA ریشه‌دار شدند. پس از ریشه‌زایی گیاهچه‌هایی که به خوبی رشد کرده بودند به منظور سازگاری در مخلوط پرلیت، پیت موس و کوکوپیت به نسبت 1:2:1 کشت، در محفظه‌ای درپوش‌دار که دارای رطوبت 90 درصد بود، قرار داده شد. پس از 4 هفته گیاهان سازگار شده از محفظه خارج شده و به گلخانه انتقال یافتند. نتیجه‌گیری: از نتایج این تحقیق می‌توان در بهینه‌سازی تولید متابولیت تاکسول در شرایط کشت درون شیشه‌ای بویژه کشت سوسپانسیون سلولی و همچنین باززایی کالوس‌های تراریخت فندق استفاده نمود.